Autor: Prof. dr hab. n. med. Piotr Albrecht
Zespół jelita drażliwego jest zaburzeniem z szerokiej gamy tzw. czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego, to znaczy takich w których nawet przy współczesnych bardzo zaawansowanych technikach diagnostycznych organicznej przyczyny schorzenia nie udaje się ustalić. Każdy pacjent choruje trochę po swojemu, jednak pewne charakterystyczne cechy zespołu udaje się uchwycić u każdej osoby na ten zespół cierpiącej.
Odsetek chorujących na IBS szacowany jest różnie, najnowsze dane z 2016 roku szacują ten odsetek na 11,2%. Kobiety chorują częściej niż mężczyźni, młodsi ludzie częściej niż starsi.
Tzw. Kryteria Rzymskie IV zaburzeń czynnościowych definiują IBS w następujący sposób:
Są to nawracające bóle brzucha, występujące co najmniej 1 x w tygodniu, w ciągu ostatnich 3 miesięcy i które rozpoczęły się co najmniej 6 miesięcy temu i którym towarzyszą co najmniej dwa z wymienionych niżej objawów:
- Związek z defekacją,
- Związek ze zmianą częstości oddawania stolca,
- Związek ze zmianą konsystencji stolca,
Dodatkowymi objawami zgłaszanymi przez chorych mogą być:
- Poposiłkowy charakter dolegliwości,
- Fibromialgia, ospałość, bóle głowy, bóle pleców,
- Nocne oddawanie moczu, częste i naglące oddawanie moczu lub niekompletne opróżnianie pęcherza moczowego.
Postacie zespołu jelita drażliwego i ich objawy
Wyróżnia się cztery postacie ZJD:
- z dominującą biegunką około 1/3 chorych; IBS-D (diarrhea)
- z dominującym zaparciem około 1/3 chorych; IBS-C (costipation)
- podtyp mieszany około 1/3 chorych; IBS-M (mixed)
- niesklasyfikowana; IBS-U (unclassyfied)
Wszystkie typy mogą przechodzić u jednego pacjenta jeden w drugi, stąd mogą być fazy choroby przebiegające z biegunką, zaparciem itd.
Przyczyny powstawania zespołu jelita drażliwego
Patomechanizm powstawania zespołu jelita nadwrażliwego jest złożony i na obecnym etapie badan uważa się, że istotnymi czynnikami nawzajem na siebie wpływającymi są: predyspozycja genetyczna, wpływy środowiskowe w tym szczególnie wychowawcze i psychosocjalne (np. nadopiekuńczość matek) a także takie czynniki jak przebyte infekcje, operacje, stres czy nietolerancje pokarmowe. Wszystkie wymienione czynniki predysponujące prowadzą do zaburzeń w motoryce przewodu pokarmowego, nadwrażliwości bólowej, wzrostu przepuszczalności jelita dla antygenów pokarmowych, aktywacji układu odpornościowego, zaburzeń w mikrobiocie jelitowej i zaburzeń w szeroko rozumianej funkcji osi mózg-jelito.