Choroby układu pokarmowego i dieta na zdrowe jelita
Zdrowe żywienie: co wpływa na trawienie i co pomaga na problemy trawienne?
Czy po jedzeniu często odczuwasz bóle brzucha i inne problemy trawienne? Możliwe, że nie jest to zbieg okoliczności: w wielu przypadkach niewłaściwa lub niezdrowa dieta może bezpośrednio wpływać na układ pokarmowy i wywoływać irytujące objawy. Są one niezwykle nieprzyjemne, ale istnieje szansa na wyzdrowienie, ponieważ dietę często można zmienić. Co jednak powinno wchodzić w skład diety, by zapobiec problemom z jelitami? Czytaj dalej, by dowiedzieć się co jeść, żeby uniknąć bólu brzucha i innych problemów żołądkowych oraz odciążyć układ trawienny.
Skąd może brać się ból żołądka po jedzeniu?
Pierwszy zwiastun bólu brzucha pojawił się w chwili, kiedy skończyłeś jeść pyszną pizzę. Wiele osób cierpi z powodu objawów żołądkowo-jelitowych za sprawą diety. Zastanawiasz się, dlaczego tak jest? To proste: połknięte jedzenie może sprawiać żołądkowi i jelitom trudności z dwóch powodów1.
- Przewód pokarmowy usiłuje jak najszybciej pozbyć się pokarmu, na który jest uwrażliwiony. Nerwy żołądka są na przykład wrażliwe na pokarm zepsuty lub nieodpowiadający ludzkim potrzebom, dlatego transport treści pokarmowej może w takim wypadku ulec gwałtownemu przyspieszeniu, powodując ból brzucha i skurcze zaraz po jedzeniu, a także nudności i biegunkę.
- Dla porównania pokarm szczególnie trudny do strawienia, na przykład bardzo tłusty, wymaga do strawienia wielkiego wysiłku ze strony układu pokarmowego. Dlatego dłużej zalega w żołądku i jelitach, a podczas wydłużonego procesu rozkładu pokarmu produkowane są między innymi znaczne ilości gazów. Stąd wzdęcia, bóle brzucha i ucisk w jamie brzusznej, który może skomplikować życie.
Wynikające z tych dwóch przyczyn problemy żołądkowe mogą zachodzić samodzielnie lub współwystępować z objawami innych chorób lub zaburzeń układu pokarmowego. Istnieją nie tylko choroby o możliwym do zdiagnozowania podłożu organicznym, ale i zaburzenia czynnościowe pozbawione organicznej przyczyny. Dieta również może wywoływać objawy gastryczne.
Choroby układu trawiennego
Choroby układu pokarmowego różnią się od zaburzeń czynnościowych tym, że można zdiagnozować ich organiczną przyczynę lub powodujące je zaburzenie pracy narządów, np.:
- nietolerancja glutenu, laktozy i fruktozy,
- zapalenie błony śluzowej żołądka,
- wrzody żołądka,
- infekcje przewodu pokarmowego.
Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego
Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego nie mają jednoznacznych przyczyn organicznych mogących leżeć u podstaw objawów. Mogą jednak być bardzo nieprzyjemne i silnie zakłócać codzienne życie, np.2,3:
- Niestrawność czynnościowa (potocznie: żołądek drażliwy lub żołądek nerwowy)
Zespół dolegliwości obejmujących górną część przewodu pokarmowego. Istnieje wiele przyczyn, które nie zostały jeszcze do końca poznane i wyjaśnione. Niestrawność czynnościowa często występuje w połączeniu z innymi zaburzeniami trawienia, takimi jak np. zespół jelita drażliwego. Do typowych objawów należy ucisk lub uczucie przepełnienia żołądka, przedwczesne uczucie sytości oraz ból w górnej części brzucha4.
- Zespół jelita drażliwego
Dolegliwości pojawiają się często w dolnej części przewodu pokarmowego54. Pacjenci najczęściej skarżą się na bóle brzucha, wzdęcia, biegunkę i/lub zatwardzenia. Istnieją podejrzenia, że przyczyną tych objawów mogą być zaburzenia ruchów mięśni jelit2, 5, 6 oraz nadwrażliwość unerwienia jelitowego7, 8, 9.
Poniższe objawy również są charakterystyczne dla wspomnianych wyżej dolegliwości:
- Skurcze brzucha
Spazmatyczne lub przypominające kolkę bóle o niesprecyzowanym umiejscowieniu.
- Mdłości
Potrzeba wymiotów, które jednak nie skutkuje zwracaniem treści pokarmowej z żołądka.
- Ból żołądka
Ból zazwyczaj zlokalizowany jest z lewej strony tułowia, pod przeponą.
- Ból brzucha
Ból zlokalizowany pod mostkiem.
- Wzdęcie
Uczucie podobne do przejedzenia, ale niepowiązane z wcześniejszym przyjęciem pokarmu o objętości mogącej wywołać podobne sensacje.
- Ucisk w brzuchu
W zależności od stopnia wrażliwości nerwów żołądka uczucie to może przypominać sytość albo objawiać się silnym bólem.
Nawyki żywieniowe mogą wywoływać objawy zaburzeń czynnościowych układu trawiennego10, 11, 12, 13. Zmiana diety może przynieść ci ulgę od bólu brzucha, a ponadto przestrzeganie zdrowej i zbilansowanej diety pomoże ci żyć zdrowo.
Co należy jeść w przypadku bólu brzucha?
Pewne pokarmy i dania mogą wywoływać objawy w obrębie układu pokarmowego i należy ich unikać w przypadku bólu brzucha10, 11, 12, 13. Ponadto możesz przejść na dietę bardziej lekkostrawną oraz spróbować jeść więcej posiłków, za to w mniejszych porcjach i sprawdzić, jak twój żołądek zareaguje na taką zmianę14. Każdą zmianę diety warto skonsultować z lekarzem.
Warzywa takie jak marchew, dynia, brokuły oraz groszek są łagodne dla żołądka i dobrze tolerowane, podobnie jak dojrzałe owoce, np. jabłka i banany15, 16. Objawy w rodzaju bólu brzucha wywołują często pokarmy o dużej zawartości tłuszczu12,17 i/lub cukru18, pokarmy wzdymające (cebula, kapusta) oraz stymulanty (alkohol11, 13 i nikotyna19).
Łagodne metody przygotowywania pożywienia, takie jak gotowanie na parze, nie tylko pomagają składnikom zachować jak najwięcej wartości odżywczych, ale i przynoszą ulgę żołądkowi i jelitom. Pamiętaj też, żeby przeżuwać i jeść powoli, żeby odciążyć żołądek i oszczędzić mu nadmiernego wysiłku.
Chcąc należycie zaradzić powracającym objawom ze strony żołądka i jelit warto dodatkowo skorzystać z dobrze tolerowanych leków roślinnych. Dzięki połączeniu dziewięciu roślin leczniczych20, 21, 22, 23 Iberogast® pomaga ukoić nadwrażliwe nerwy24, 25, 26, 27, 28, przywrócić normalne działanie motoryki układu pokarmowego20,24,28 oraz zmniejszyć ból i stan zapalny29, 30, 31, 32, 33.
Dlaczego zdrowe żywienie jest ważne dla dobrostanu układu pokarmowego i jakie pokarmy uważamy za zdrowe?
Nasz styl życia ma znaczący wpływ na nasze zdrowie. Styl życia oparty o świadomość zdrowych nawyków, pełen ruchu i wspierany zdrową dieta ma pozytywny wpływ na zdrowie i pomaga zapobiegać chorobom. Zbilansowana dieta stanowi punkt startowy do regularnego trawienia. Ludzie jednak chętnie jedzą wszystko to, co niezdrowe, jak ciężkie desery, biała mąka, tłuste kiełbasy i smażone przekąski. Warto pamiętać, że dieta uboga w błonnik może prowadzić do zaparć34. Niestety, najczęściej zdajemy sobie sprawę z tego, jak ważne jest zdrowe trawienie dopiero wtedy, kiedy nasze jelita zaczynają dawać o sobie znać w nieprzyjemny sposób.
Z czego składa się dieta zdrowa dla jelit?
Bakterie w ludzkich jelitach są ważne dla naszego zdrowia35. Pewne pokarmy są dobroczynne dla bakteryjnej flory jelitowej, inne z kolei są obojętne albo wręcz szkodliwe.
Poniższe składniki odżywcze mogą wspierać zdrową florę jelitową36, 37, 38:
Błonnik pokarmowy
Występuje w postaci rozpuszczalnej i nierozpuszczalnej. Rozpuszczalną postać błonnika pokarmowego znaleźć można głównie w roślinach strączkowych takich jak fasola, groch i soja, w owocach takich jak morele, borówki i suszone śliwki, w warzywach, otrębach owsianych i jęczmieniu. Nierozpuszczalna postać błonnika pokarmowego występuje w produktach razowych, warzywach takich jak marchew i pomidory, owocach takich jak jabłka i banany, a także w orzechach i nasionach. Jak sama nazwa wskazuje, nierozpuszczalny błonnik pokarmowy nie rozpuszcza się w wodzie.
Warto spożywać mieszankę obydwu rodzajów błonnika, ponieważ „dokarmiają” one bakterie jelitowe i wspierają je.
Prebiotyki
Prebiotyki to odmiana błonnika, a należą do nich niepodlegające trawieniu węglowodany występujące w pokarmie. Prebiotyki stanowią pokarm dla bakterii jelitowych i dzięki temu pomagają utrzymać zdrową florę bakteryjną. Dobrymi źródłami prebiotyków są na przykład surowa cykoria, karczochy, banany oraz produkty bogate w błonnik takie jak żyto.
Probiotyki
Probiotyki różnią się od prebiotyków tym, że są żywymi mikroorganizmami, które pomagają w trawieniu treści pokarmowych w jelitach. Badania eksperymentalne dowiodły, że pewne probiotyki mogą potencjalnie pomagać regulować impulsy bólowe pochodzące z nerwów jelitowych u pacjentów z zespołem jelita drażliwego.
Naukowcy nie ustalili jeszcze, które probiotyki mają korzystne działanie na które choroby, ale pierwsze rezultaty badań są obiecujące: Lactobacillus39 to bakterie wchodzące w skład jogurtu i innych produktów fermentowanych, które mogą pomagać na biegunkę, a Bifidobacterium występujące w nabiale mogą łagodzić objawy zespołu jelita drażliwego oraz niektórych innych dolegliwości36, 40, 41, 42.
Na jakie pokarmy warto uważać?
Pewne pokarmy nie niszczą flory bakteryjnej jelit, ale też nie wspierają jej zdrowego funkcjonowania. Ogólnie warto ograniczać spożycie poniższych pokarmów:
Pokarmy mogące wpływać na czynność jelit
Są to wszelkiego rodzaju dania gotowe, przekąski, a także wędzone mięso. Sole stosowane do produkcji tych pokarmów mogą podrażniać błonę śluzową jelit.
FODMAP43, 44
Skrót FODMAP oznacza cukry słabo wchłaniane w jelicie cienkim, ale podlegające szybkiej fermentacji przez mikroflorę jelitową. Ponieważ te węglowodany wchłaniają dużo wody do jelita, osoby chorujące na zespół jelita drażliwego mogą po ich spożyciu doświadczać gazów, wzdęć i biegunek. Jeżeli cierpisz na zespół jelita drażliwego, możesz porozmawiać z lekarzem na temat krótkoterminowego przejścia na dietę low FODMAP.
Pokarmy uważane za niezdrowe
Zły tłuszcz
Nasycone kwasy tłuszczowe wchodzące w skład masła, tłuszczu do smażenia, smalcu i oleju kokosowego nazywamy potocznie złymi tłuszczami. Istnieje związek przyczynowy pomiędzy wysokim spożyciem tłuszczu i występowaniem chorób serca19.
Biała mąka
Biała mąka znajduje się często w naszych ulubionych deserach i pieczywie, takich jak ciasta, croissanty i biały chleb. Te produkty zawierają mało błonnika pokarmowego, który wspiera florę jelitową.
Dania gotowe
Żywność wysoko przetworzona często zawiera utwardzone oleje roślinne, ukryty cukier oraz wiele dodatków, które mogą narażać jelita i układ odpornościowy człowieka.
Zdrowe żywienie: dobry smak dla dobrego zdrowia!
Zdrowa i lekkostrawna dieta wcale nie wyklucza smacznych potraw. Właściwie zbilansowana I różnorodna dieta jest dobra zarówno dla ciała, jak i dla duszy. Jeżeli zadbasz o wysoką zawartość błonnika w posiłkach i przygotujesz je ze składników bogatych w minerały i witaminy, znajdziesz się na dobrej drodze do zdrowego trawienia i dobrego samopoczucia!
Przede wszystkim ważna jest różnorodność. Zdrowa dieta nie oznacza ograniczania się do warzyw i owoców. Warzywa są ważne i powinny stanowić podstawę diety, ale pamiętaj, żeby urozmaicać dietę innymi składnikami. Dzięki temu twoje posiłki będą zbilansowane i zdrowe.
Ponadto włączając do diety węglowodany takie jak pieczywo, makaron i ryż skup się na produktach razowych. W ten sposób zwiększysz zawartość błonnika w diecie (patrz wyżej).
Spróbuj także wybierać tłuszcze w sposób świadomy i stosuj oleje pochodzenia roślinnego, na przykład z pestek winogron. Staraj się unikać tłuszczów ukrytych, a cukier i sól stosuj z umiarem.
Oto kilka propozycji dań i produktów wchodzących w skład zdrowej i lekkostrawnej diety:
- risotto orkiszowe z gotowaną na parze papryką, cukinią i rukolą,
- sałatka z zielonej fasolki z chudym drobiem z grilla,
- łosoś z roszponką i burakami gotowanymi na parze.
Zwiększenie spożycia poniższych produktów pozytywnie wpłynie zarówno na twoje samopoczucie, jak i trawienie:
- ananasy,
- jabłka,
- karczochy,
- awokado,
- banany,
- ziemniaki,
- kwaszone produkty mleczne,
- koper włoski.
Daj sobie czas na zdrowe żywienie
Redukcja stresu w połączeniu z przyjmowaniem regularnych posiłków bez presji czasu oraz z właściwej ilości płynów może pomóc ci odzyskać kontrolę nad niektórymi problemami trawiennymi, a także poprawić dobrostan układu pokarmowego dzięki sugestiom żywieniowym zawartym powyżej. Postaraj się wpleść następujące rady w swoje codzienne życie:
- pij wystarczające ilości płynów,
- spożywaj zbilansowane posiłki,
- przeżuwaj powoli i dokładnie,
- wprowadź do swojego życia określony rytm i rutynę,
- zażywaj ruchu.
Pierwszy krok w stronę wspierania żywienia
Czynnościowe zaburzenia układu pokarmowego w rodzaju zespołu jelita drażliwego można leczyć przy użyciu produktów takich jak Iberogast®.
Należy jednak zauważyć, że niezdrowe nawyki (dietetyczne i nie tylko) w połączeniu z brakiem ruchu mogą wywoływać objawy w rodzaju bólu brzucha, a także nietypową pracę jelit. Dlatego sama zmiana tych nawyków może znacząco poprawić jakość życia oraz produktywność pacjentów. Aby pomóc ci zrobić pierwszy krok w stronę zdrowszego układu pokarmowego, stworzyliśmy poniższy dokument:
Zawiera on informacje na temat różnych grup pokarmowych, ich wpływu na trawienie oraz na objawy związane z zespołem jelita drażliwego. Znajdziesz w niej takie informacje jak przykładowy plan diety na cały tydzień, przegląd zawartości błonnika w różnych pokarmach oraz piramidę żywienia, która może ci pomóc w samodzielnym przygotowaniu tygodniowych planów posiłków.
Stresujące sytuacje
Dla wielu ludzi stres w pracy stał się częścią codziennego życia. W takich sytuacjach nawet niewielka zmiana w rodzaju pęcherzyka gazu w jelitach może wywołać nieprzyjemne objawy, a dla osoby zestresowanej i przemęczonej objawy te mogą się wydawać poważniejsze niż w rzeczywistości. Stres może nie tylko wywoływać problemy psychologiczne jak np. wypalenie, ale i negatywnie wpływać na układ pokarmowy.
Iberogast®
Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego są zazwyczaj nie tylko wyjątkowo nieprzyjemne i związane z licznymi dolegliwościami, ale często utrudniają codzienne życie. Na szczęście istnieje Iberogast®: połączenie dziewięciu roślin leczniczych20, 21, 22, 23 zwalczających zarówno podstawowe przyczyny20, 45, 46, 47, 48, jak i irytujące objawy20, 21, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55.
Iberogast®
Ulga w objawach problemów trawiennych z lekiem Iberogast®
Ziołowe krople Iberogast® działają na różne odcinki układu pokarmowego23, 28, 45, 79, 114, 115, 123, 149 łagodzą objawy problemów trawiennych i są dobrze tolerowane 23, 28, 114, 115, 139, 149, 187.
Często zadawane pytania
Znajdź odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania o Iberogast®.
Dowiedz się więcej o leku Iberogast® od firmy Bayer
Połączenie 9 ziół leczniczych5, 45, 98, 105 użytych w leku Iberogast® zostało przebadane i opracowane w późnych latach 50 XX wieku.
