Zespół jelita drażliwego - diagnostyka

Mężczyzna w granatowej koszuli uśmiecha się

Autor: Prof. dr hab. n. med. Piotr Albrecht

Wywiad

Bóle brzucha w ZJD mają nawrotowy charakter, zwykle lokalizowane są wokół pępka, maja rozlany, niekiedy kolkowy charakter, zaburzają normalna aktywność chorego, tak jak to przedstawiono w definicji towarzyszą im zaparcia i/lub biegunki, bóle często ustępują po defekacji, mogą im towarzyszyć wzdęcia i uczucie pełności. Dolegliwości nie występują w nocy i nie wybudzają pacjenta ze snu.

Kobieta siedzi na fotelu i dotyka swojego odsłoniętego brzucha.

Kiedy iść do lekarza?

Do lekarza należy się udać przede wszystkim gdy poza wymienionymi w definicji ZJD objawami pojawiają się wymienione niżej tzw. objawy alarmowe sugerujące organiczne tło dolegliwości:

  • Ból w górnym prawym lub dolnym kwadrancie brzucha,
  • Dysfagia (zaburzenia połykania, bolesne połykanie),
  • Przewlekające się wymioty,
  • Cechy krwawienia z przewodu pokarmowego (fusowate wymioty, smoliste stolce, niedokrwistość),
  • Biegunka w nocy,
  • Ból budzący w nocy,
  • Zapalenie stawów (ból, obrzęk, zaczerwienienie, upośledzenie ruchów)
  • Zmiany okołoodbytowe (szczelina odbytu, przetoki okołoodbytowe, ropień w tej okolicy),
  • Niezamierzony spadek masy ciała,
  • Gorączka o nieustalonej przyczynie,
  • Dodatni wywiad rodzinny w kierunku nieswoistych zapaleń jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna), celiakii, choroby wrzodowej,

U dzieci i młodzieży dodatkowo:

  • Zwolnienie tempa wzrastania,
  • Opóźnione dojrzewanie płciowe.

Badania diagnostyczne

Nie ma żadnych swoistych badań pozwalających w sposób jednoznaczny potwierdzić ZJD, staramy się jednak nie rozpoznawać ZJD poprzez wykluczenie określonych chorób (czyli wykonanie wszystkich możliwych badań dostępnych gastroenterologom). W postaci biegunkowej i mieszanej pożyteczne bywa wykluczenie celiakii (wykonanie z krwi testów w kierunku celiakii – IgAEmA, IgGEmA, transglutaminaza tkankowa, przeciwciała przeciw deamidowanej gliadynie)); przy biegunce, wzdęciach, kurczowych bólach brzucha można się pokusić o wodorowy lub wodorowo-metanowy test oddechowy mogący potwierdzić lub wykluczyć nietolerancję laktozy, fruktozy lub bakteryjny przerost jelit. Pomocne może być także zbadanie stężenia kalprotektyny w kale w celu wykluczenia podejrzenia nieswoistego zapalenia jelit.

Choroby o objawach podobnych do ZJD (IBS)

Objawy zbliżone do ZJD może dawać dyspepsja czynnościowa, zaparcie czynnościowe i niezwykle liczebna grupa innych chorób, których nie warto wymieniać, gdyż i tak stopień niepokoju u pacjentów z ZJD jest ogromny i sugestie dotyczące poszczególnych chorób mogą jedynie ten niepokój pogłębić.

BIBLIOGRAFIA

Iberogast®

Butelka Iberogast wśród liści.